Phương tiện bị cây đè do bão có được bồi thường bảo hiểm?

Ảnh minh hoạ. 

Trong 2 ngày cơn bão Yagi đổ bộ vào đất liền, rất nhiều phương tiện bị cây đổ vào gây thiệt hại nặng nề. Theo báo cáo về công tác ứng phó với bão số 3 trên địa bàn TP. Hà Nội, bão Yagi đã khiến 4 người tử vong và 17 người bị thương. Đáng chú ý, ngoài thiệt hại về người, bão Yagi còn khiến 25.156 cây xanh ở Hà Nội đổ, gãy cành (trong đó cây đổ là 24.807 cây, tập trung nhiều ở Hoàng Mai, Long Biên, Gia Lâm, Đông Anh, Nam Từ Liêm). Nhiều cây xanh gãy, đổ đè vào cơ sở sản xuất, nhà dân, phương tiện...

Vậy trong trường hợp phương tiện bị cây đè gây thiệt hại do bão thì có được bảo hiểm bồi thường không và mức bồi thường được xác định như thế nào?

Liên quan đến vấn đề này, Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội phân tích, một nguyên tắc tối thượng nhất trong quan hệ dân sự là đề cao sự tự thỏa thuận giữa các đương sự. Khi có sự cố xảy ra làm hư hỏng, thiệt hại tài sản (lỗi vô ý) thì vấn đề được ưu tiên đầu tiên và được khuyến khích đó là sự tự thỏa thuận giữa các bên đương sự để giải quyết hậu quả của sự việc. Trong trường hợp các bên không thể tự thương lượng, thoả thuận để giải quyết với nhau thì có thể đưa sự việc ra pháp luật để được giải quyết theo quy định.

Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định chủ sở hữu tài sản có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản. Pháp luật cũng quy định việc sử dụng tài sản phải đảm bảo an toàn cho người khác. Nếu sử dụng tài sản mà gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác thì người quản lý tài sản phải bồi thường thiệt hại theo quy định pháp luật.  Điều 584 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: "Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh theo quy định tại khoản 2 Điều này". Khoản 2 Điều 584 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.

Để yêu cầu bồi thường thiệt hại thì người bị thiệt hại cần phải chứng minh rằng mình đã bị thiệt hại do tài sản của người khác gây ra, việc thiệt hại đó không có lỗi của người bị hại và không thuộc trường hợp bất khả kháng. Nếu người bị hại có lỗi hoặc do bất khả kháng thì trách nhiệm bồi thường được loại trừ đối với chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sản. Việc bồi thường thiệt hại do cây cối gây ra được Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định như sau: "Điều 604. Bồi thường thiệt hại do cây cối gây ra: Chủ sở hữu, người chiếm hữu, người được giao quản lý phải bồi thường thiệt hại do cây cối gây ra".

Trong trường hợp có căn cứ cho thấy cây cối đã gây ra thiệt hại đến tài sản của người khác mà không có lỗi của người bị thiệt hại, không thuộc trường hợp bất khả kháng thì căn cứ vào quy định tại điều 604 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì chủ sở hữu, người chiếm hữu, người được giao quản lý phải bồi thường thiệt hại do cây cối gây ra. Thiệt hại sẽ được xác định là những giá trị bị mất, bị giảm sút trên thực tế đối với từng vụ việc.

Luật sư Cường cho biết thêm, nếu việc đỗ phương tiện là đúng nơi quy định, sự việc không phải là bất khả kháng, không có lỗi của người đỗ phương tiện thì đơn vị quản lý cây xanh này phải bồi thường toàn bộ thiệt hại cho chủ phương tiện. Thiệt hại sẽ bao gồm chi phí sửa chữa, tiền thu nhập bị mất, bị giảm sút và các chi phí phát sinh trong quá trình sửa chữa phương tiện này. Trường hợp phương tiện đỗ ở đó có đơn vị trong giữ (có hợp đồng gửi giữ - có vé gửi) thì đơn vị trong giữ có trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Sau khi bồi thường thiệt hại cho chủ phương tiện mà đơn vị trông giữ có căn cứ cho thấy đơn vị quản lý cây xanh có trách nhiệm phải bồi thường thiệt hại thì có thể yêu cầu đơn vị này bồi hoàn trở lại theo nguyên tắc về tài sản gây thiệt hại quy định tại Điều 604 Bộ luật Dân sự. 

Ngoài ra, việc gửi phương tiện dưới góc độ pháp lý là hợp đồng gửi giữ, hợp đồng có thể bằng văn bản hoặc bằng lời nói, cụ thể Điều 554 Bộ luật Dân sự quy định như sau: "Hợp đồng gửi giữ tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên giữ nhận tài sản của bên gửi để bảo quản và trả lại chính tài sản đó cho bên gửi khi hết thời hạn hợp đồng, bên gửi phải trả tiền công cho bên giữ, trừ trường hợp gửi giữ không phải trả tiền công".

Khoản 1 Điều 156 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: "Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép”. Trường hợp bên có nghĩa vụ không thực hiện đúng nghĩa vụ do sự kiện bất khả kháng thì không phải chịu trách nhiệm dân sự, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác. Trong trường hợp thiệt hại gây ra là do trường hợp bất khả kháng thì sẽ loại trừ trách nhiệm của các bên, thiệt hại bên nào thì bên đó tự chịu.

Trong trường hợp, chủ phương tiện có mua bảo hiểm thân vỏ đối với phương tiện này thì việc bồi thường thiệt hại, sửa chữa còn căn cứ vào quy định trong hợp đồng bảo hiểm. Đối với tình huống này nếu cây đổ gây thiệt hại đến phương tiện có liên quan đến đến bên trông giữ phương tiện và liên quan đến bảo hiểm thân vỏ thì phải giải quyết đồng thời trên cơ sở các nguyên tắc nêu trên để xác định trách nhiệm của các bên có liên quan theo quy định pháp luật. Nếu trường hợp được xác định là bất khả kháng, không có lỗi của bên nào nhưng chủ phương tiện có mua bảo hiểm thì bên bảo hiểm sẽ bồi hoàn, sửa chữa toàn bộ thiệt hại. Còn trường hợp không được xác định là bất khả kháng thì bên trông giữ phương tiện phải bồi thường cho bên gửi phương tiện, và bên trong giữ phương tiện cũng có quyền yêu cầu bên quản lý cây xanh bồi hoàn lại số tiền thiệt hại.