
1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng công tác kiểm tra, giám sát. Người khẳng định:“Có kiểm tra mới huy động được tinh thần tích cực và lực lượng to tát của nhân dân, mới biết rõ được năng lực và khuyết điểm của cán bộ, mới sửa chữa và giúp đỡ kịp thời” (1); đồng thời chỉ rõ “Chín phần mười khuyết điểm trong công việc của chúng ta là vì thiếu sự kiểm tra” và công tác kiểm tra “góp phần vào việc củng cố Đảng về tư tưởng, tổ chức”. Theo Hồ Chí Minh, công tác kiểm tra là một bộ phận quan trọng, có vai trò then chốt trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo của Đảng. Trong tác phẩm: “Sửa đổi lối làm việc” Người đã luận giải rằng lãnh đạo đúng là: (1)Phải quyết định mọi vấn đề một cách cho đúng; (2) Phải tổ chức thực sự thi hành cho đúng; (3) Phải tổ chức sự kiểm soát. Như vậy, lãnh đạo của Đảng không chỉ dừng lại ở việc ban hành nghị quyết, chỉ thị, mà còn phải tổ chức thực hiện và kiểm tra quá trình thực hiện. Quy trình này mang tính chỉnh thể, không thể giản lược bất cứ khâu nào; sự phân chia các khâu chỉ mang tính tương đối, bởi kiểm tra luôn đan xen và gắn bó chặt chẽ với mọi khâu trong công tác lãnh đạo. Do đó, khẳng định “lãnh đạo là kiểm tra” là hoàn toàn phù hợp cả về lý luận và thực tiễn.
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm xây dựng kỷ luật trong Đảng. Người nhấn mạnh: “Khi có chính sách đúng, thì sự thành công hoặc thất bại của chính sách đó là do nơi cách tổ chức công việc, nơi lựa chọn cán bộ, và do nơi kiểm tra. Nếu ba điều ấy sơ sài, thì chính sách đúng mấy cũng vô ích” (2). Trong quá trình cách mạng, Đảng đã huy động toàn bộ lực lượng, tổ chức và chỉ đạo việc thực hiện nghiêm túc các đường lối, chủ trương mà Đảng đã đề ra. Theo Người, kiểm tra chủ yếu nhằm xem xét cán bộ, đảng viên thực hiện Điều lệ Đảng và nghị quyết của Đảng. Người yêu cầu việc lựa chọn, bố trí cán bộ phải đúng người, đúng việc, Hồ Chí Minh cho rằng: “Mục đích lựa chọn cán bộ là dùng nhân tài cần phải hợp lý, chớ “dùng thợ mộc làm nghề thợ rèn”, và cho họ hiểu rõ mọi mặt các công việc họ phải phụ trách. Mà muốn biết sự động viên và thực hành ấy đã đến mức nào, thì phải có kiểm tra” (3). Người cho rằng, nếu tổ chức việc kiểm tra cho chu đáo thì cũng như chúng ta đã có ngọn đèn pha, bao nhiêu tình hình, bao nhiêu ưu điểm, khuyết điểm, bao nhiêu cán bộ chúng ta đều thấy rõ. Nếu tổ chức sự kiểm tra được chu đáo thì công việc của chúng ta nhất định tiến bộ gấp mười, gấp trăm.
Theo Hồ Chí Minh, kiểm tra luôn gắn liền với kỷ luật Đảng. Người coi: “Sức mạnh vô địch của Đảng là ở tinh thần kỷ luật tự giác, ý thức tổ chức nghiêmchỉnh của cán bộ, đảng viên” (4). Mỗi đảng viên, ở bất kỳ cương vị nào, đều phải tuyệt đối chấp hành sự phân công của tổ chức đảng, nghiêm túc và sáng tạo trong thực hiện nghị quyết, chỉ thị. Cán bộ giữ chức vụ càng cao càng phải gương mẫu; khi vi phạm, phải xử lý nghiêm minh, không bao che, không nể nang. Mọi đảng viên đều bình đẳng trước kỷ luật Đảng và pháp luật. Việc tăng cường kỷ luật Đảng không nhằm kỷ luật nhiều người, mà chủ yếu nhằm nâng cao trách nhiệm, ý thức tổ chức và tinh thần nghiêm chỉnh chấp hành nghị quyết, chỉ thị của đội ngũ cán bộ, đảng viên, đồng thời củng cố nền tảng kỷ luật, nâng cao hiệu lực lãnh đạo của Đảng.
2. Kết quả nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng ở tỉnh Lào Cai
Trong những năm qua, Đảng bộ tỉnh Lào Cai luôn coi trọng việc quán triệt và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng. Các cấp ủy, tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra các cấp đã chủ động nghiên cứu, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các quan điểm của Người, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu lực và hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát trong toàn Đảng bộ. Thực tiễn công tác kiểm tra, giám sát trong thời gian qua, đặc biệt trong nhiệm kỳ (2020 - 2025) tiếp tục khẳng định ý nghĩa, giá trị và vai trò chỉ dẫn của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với nhiệm vụ xây dựng Đảng ở địa phương. Việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh đã góp phần quan trọng vào đấu tranh phòng ngừa, ngăn chặn suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; đẩy lùi biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; đồng thời nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ tỉnh, phục vụ mục tiêu phát triển Lào Cai nhanh, bền vững, giàu bản sắc và đảm bảo quốc phòng - an ninh.
Trong nhiệm kỳ 2020 - 2025, công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật của Đảng trên địa bàn tỉnh Lào Cai tiếp tục được tăng cường và đạt nhiều kết quả tích cực. Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ; thường xuyên triển khai, phổ biến, quán triệt đầy đủ các văn bản của Trung ương và của tỉnh về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng, qua đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và bảo đảm việc tổ chức thực hiện đồng bộ, thống nhất trong toàn Đảng bộ. Trong nhiệm kỳ, Tỉnh ủy đã tổ chức gần 200 hội nghị làm việc với các tổ chức đảng trực thuộc nhằm nắm bắt tình hình, kịp thời định hướng và chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị; đồng thời xây dựng nhiều báo cáo chuyên đề theo yêu cầu của Ủy ban Kiểm tra Trung ương. Cùng với đó, Tỉnh ủy đã triển khai gần 400 văn bản của Trung ương và của tỉnh liên quan đến công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng đến các cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp, góp phần bảo đảm sự thống nhất, nghiêm túc và hiệu quả trong toàn hệ thống chính trị (5).
Kết quả thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng trong nhiệm kỳ 2025 - 2030cho thấy sự chuyển biến tích cực, vượt bậc: “Cấp ủy các cấp đã kiểm tra 3.986 tổ chức đảng (bằng 117% so với nhiệm kỳ trước) và 15.152 đảng viên (bằng 229% so với nhiệm kỳ trước); kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm 13 tổ chức đảng và 85 đảng viên (bằng 200% so với nhiệm kỳ trước); Qua kiểm tra đã kết luận 07 tổ chức đảng và 52 đảng viên có vi phạm” (6). Cùng với kiểm tra, “Công tác giám sát thường xuyên được mở rộng, giám sát chuyên đề ngày càng đi vào chiều sâu: Cấp ủy và UBKT các cấp đã tiến hành giám sát chuyên đề đối với tổng số 10.059 tổ chức đảng và 27.382 đảng viên; so với nhiệm kỳ trước, quy mô giám sát đã tăng cao, góp phần quan trọng trong việc chủ động cảnh báo, phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm từ sớm, từ xa. Công tác thi hành kỷ luật được thực hiện nghiêm minh, kịp thời và đúng quy định. Cấp ủy và UBKT các cấp đã thi hành kỷ luật 42 tổ chức đảng và 2.270 đảng viên” (7).
Công tác kiểm tra, giám sát đã góp phần quan trọng trong giáo dục, uốn nắn, phòng ngừa vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên, qua đó xây dựng Đảng bộ tỉnh ngày càng trong sạch, vững mạnh. Chất lượng kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng được nâng lên rõ rệt. Các cuộc kiểm tra, giám sát đều được tiến hành đúng quy trình, bảo đảm yêu cầu về nội dung và chất lượng, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác xây dựng Đảng trong toàn Đảng bộ tỉnh. Qua đó, vừa có tác dụng giáo dục, răn đe, uốn nắn, vừa thi hành kỷ luật nghiêm minh góp phần quan trọng trong xây dựng Đảng vững mạnh trên các mặt chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, với tinh thần nghiêm túc và cầu thị, có thể thấy rằng việc vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng bộ tỉnh vẫn còn tồn tại một số hạn chế, yếu kém và bất cập. Các khảo sát, nghiên cứu cho thấy một số cấp ủy, tổ chức đảng và Ủy ban Kiểm tra các cấp chưa nhận thức đầy đủ các quan điểm, phương pháp của Hồ Chí Minh về công tác này, dẫn đến việc triển khai thực hiện trong thực tiễn còn thiếu hiệu quả. Ở một số nơi, mặc dù nhận thức được tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát, việc vận dụng còn mang tính hình thức, hoặc chủ quan, dẫn tới các quyết định và hành động đôi khi nóng vội, đơn giản hóa, chưa phản ánh đầy đủ tính phức tạp của thực tiễn.
Một số cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy và ủy ban kiểm tra học tập và làm theo quan điểm “Người lãnh đạo phải tự mình làm việc kiểm tra, mới đủ kinh nghiệm và oai tín” (8) của Hồ Chí Minh còn yếu, dẫn đến nhận thức về công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng chưa đầy đủ nên chưa quan tâm đúng mức, đúng tầm đến công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng. Bên cạnh đó, “Năng lực, kinh nghiệm và tính chiến đấu của một bộ phận cán bộ làm công tác kiểm tra chưa đáp ứng yêu cầu, đặc biệt là ở cấp cơ sở. Đội ngũ cán bộ kiểm tra ở cơ sở, nhất là ở cấp xã được kiện toàn nhưng còn mỏng hoạt động kiêm nhiệm, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ chưa đồng đều, thiếu kinh nghiệm” (9).
3. Một số giải pháp nâng cao chất lượng nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng ở tỉnh Lào Cai
Việc nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với Đảng bộ tỉnh Lào Cai trong bối cảnh tỉnh đang triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 với mục tiêu xây dựng tỉnh Lào Cai trở thành cực tăng trưởng, trung tâm kết nối giao thương kinh tế giữa Việt Nam và các nước ASEAN với vùng Tây Nam - Trung Quốc theo hướng “xanh, hài hòa, bản sắc và hạnh phúc”. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới và xử lý hiệu quả những vấn đề đặt ra từ thực tiễn quản lý, phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh của một tỉnh biên giới chiến lược, công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật Đảng đòi hỏi phải được nâng cao cả về chất và lượng, lấy tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng phương pháp luận. Theo đó, Đảng bộ tỉnh Lào Cai cần tập trung vào các giải pháp chủ yếu sau:
Một là, tổ chức nghiên cứu có hệ thống, toàn diện tư tưởng Hồ Chí Minh về kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng
Các cấp ủy, tổ chức đảng và UBKT các cấp trong tỉnh cần đẩy mạnh nghiên cứu một cách bài bản, sâu sắc lập trường, quan điểm và phương pháp luận của Người về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng. Tư tưởng Hồ Chí Minh khẳng định kiểm tra là khâu tất yếu của lãnh đạo, là “điều kiện bảo đảm cho nghị quyết được thực hiện đúng”. Khi kiểm tra nghiêm túc “bao nhiêu tình hình, bao nhiêu ưu điểm và khuyết điểm, bao nhiêu cán bộ chúng ta đều thấy rõ” (10), từ đó giúp cấp ủy đánh giá chính xác hiệu quả tổ chức thực hiện nghị quyết, chỉ thị, chính sách của Đảng, đặc biệt trong những lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực như quản lý đất đai, đầu tư công, tài nguyên - khoáng sản, khu vực biên giới, dịch vụ - du lịch, cải cách hành chính…
Việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh; không học thuộc lòng câu chữ mà phải vận dụng lập trường, quan điểm, phương pháp khoa học của Người để giải quyết các vấn đề mới nảy sinh của Lào Cai trong điều kiện chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, hội nhập quốc tế, xây dựng biên giới hòa bình - hữu nghị - phát triển.
Thực hiện nhất quán quan điểm của Hồ Chí Minh về cán bộ làm công tác kiểm tra. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, cán bộ kiểm tra giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với chất lượng và hiệu lực lãnh đạo của Đảng. Người chỉ rõ: “Muốn kiểm soát có kết quả tốt, phải có hai điều: Một là, việc kiểm soát phải có hệ thống, phải thường làm. Hai là, người đi kiểm soát phải là những người rất có uy tín” (11). Theo đó, các cấp ủy và UBKT phải xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát bài bản, thường xuyên, chủ động và trọng tâm, bảo đảm tính phòng ngừa và cảnh báo sớm.
Đặc biệt, cán bộ kiểm tra phải gương mẫu, có phẩm chất, năng lực, bản lĩnh và uy tín; luôn nâng cao trình độ chuyên môn, rèn luyện đạo đức cách mạng, làm việc chí công vô tư, không thiên vị, không thành kiến, nhằm đảm bảo hiệu quả và tính nghiêm minh trong mọi hoạt động kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật.
Hai là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên đối với việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng
Mỗi cán bộ, đảng viên - trước hết là người đứng đầu cấp ủy, cơ quan, đơn vị phải nhận thức đầy đủ vai trò trọng yếu của công tác kiểm tra, giám sát trong xây dựng Đảng bộ tỉnh trong sạch, vững mạnh. Cấp ủy các cấp cần tăng cường tuyên truyền, quán triệt chỉ thị, quy định, kết luận của Trung ương, của Tỉnh ủy về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng; chú trọng kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, đạo đức công vụ, thực hành tiết kiệm, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, nhất là tại các địa bàn biên giới, các lĩnh vực nhạy cảm. Đồng thời, phát huy trách nhiệm tự kiểm tra của tổ chức đảng, tự soi, tự sửa của cán bộ, đảng viên; coi kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm là biện pháp phòng ngừa sớm, quan trọng.
Ba là, đổi mới nội dung, phương pháp và quy trình kiểm tra, giám sát, nâng cao năng lực phát hiện sớm và phòng ngừa sai phạm
Để đáp ứng yêu cầu mới trong bối cảnh kinh tế - xã hội Lào Cai phát triển nhanh, đa ngành, đa lĩnh vực, cần đổi mới mạnh mẽ nội dung và phương pháp kiểm tra, giám sát theo hướng hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ số, tăng cường phân tích dữ liệu phục vụ cảnh báo rủi ro. Các cấp ủy, UBKT phải tăng cường kiểm tra, giám sát những nơi, những lĩnh vực dễ phát sinh vi phạm như đầu tư công, quy hoạch - đất đai, tài nguyên - khoáng sản, dự án đô thị, quản lý biên giới và cửa khẩu…; coi trọng giám sát thường xuyên, giám sát chuyên đề; kịp thời xử lý nghiêm minh, đồng bộ, khách quan để “răn đe, cảnh báo, phòng ngừa từ sớm, từ xa”. Đồng thời, cần tăng cường phối hợp giữa công tác kiểm tra của Đảng với thanh tra nhà nước, kiểm toán, giám sát của HĐND, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhằm tạo sức mạnh tổng hợp, thống nhất, tránh chồng chéo, bỏ sót.
Bốn là, xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới
Trong bối cảnh nhiệm vụ kiểm tra, giám sát ngày càng khó, nhạy cảm, phức tạp, tỉnh Lào Cai cần quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, kỹ năng nghề nghiệp chuyên sâu, am hiểu địa bàn, dân tộc, lĩnh vực chuyên môn liên quan; đặc biệt là kỹ năng phát hiện và xử lý vi phạm trong các lĩnh vực phức tạp của tỉnh biên giới. Cấp ủy cần có chiến lược đào tạo, bồi dưỡng dài hạn và hằng năm; chú trọng cập nhật kỹ năng kiểm tra trong bối cảnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin; có cơ chế, chính sách tạo động lực, bảo vệ người thực thi nhiệm vụ..
Thấm nhuần tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta đã tổng kết: “Lãnh đạo mà không kiểm tra coi như không lãnh đạo”, trong đó công tác kiểm tra, giám sát là một bộ phận quan trọng của công tác xây dựng Đảng, đồng thời là một trong những phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Thực tiễn cho thấy, công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng ở tỉnh Lào Cai trong những năm qua đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, góp phần quan trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ, củng cố kỷ luật, kỷ cương trong toàn Đảng, đồng thời tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, để tiếp tục phát huy hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng, đồng thời khắc phục những hạn chế, khuyết điểm còn tồn tại, các cấp ủy, ủy ban kiểm tra cần nghiêm túc triển khai đồng bộ các giải pháp nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh. Việc này sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng; đồng thời tạo chuyển biến rõ nét trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã đề ra "Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện; phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; tạo bước đột phá xây dựng tỉnh Lào Cai trở thành cực tăng trưởng, trung tâm kết nối giao thương kinh tế quốc tế, phát triển theo hướng xanh, hài hòa, bản sắc và hạnh phúc” (12).
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
(1), (10), (11) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, tập 5, tr. 636, 637, 327.
(2), (3) Hồ Chí Minh: Về Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1993, tập 2, tr.53.
(4) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, tập 10, tr.311.
(5), (6) Tỉnh ủy Lào Cai: Báo cáo số 46-BC/TU, ngày 30/9/2025, Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2020 - 2025 trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, tr.4.
(7), (9) Tỉnh ủy Lào Cai: Dự thảo Đề án Nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng giai đoạn 2025 -2030, tr.3, 7.
(8) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tập 5, tr.521.
(12) Tỉnh ủy Lào Cai: Nghị quyết số 28-NQ/TU ngày 30/9/2025, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, tr.10.
Tác giả bài viết: HỨA TÂN HƯNG
Nguồn tin: Theo Tạp chí Luận sư Việt Nam:
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn